door Willy Raats

Het artikel “Onze Waarden” van Jurgen Van Slembrouck in Het Vrijzinnig Antwerps Tijdschrift van maart 2010, heeft mij erg geboeid.

Hij schrijft: “Waarden zijn verankerd in ons mens- en wereldbeeld.  Dat beeld staat onder druk. Solide wetenschappelijke theorieën worden betwist, omdat ze niet sporen met religieuze opvattingen of economische doelstellingen”.

Van economie heb ik maar weinig kaas gegeten, maar ik wil wel mijn mening geven over het religieuze aspect.

Uit de ontwikkeling van de astronomie weten we nu met onmiskenbare zekerheid dat onze prachtige “blauwe knikker” in de onmetelijk grote kosmos, maar een onooglijk stofje uitmaakt. Voor de mens is die kleine planeet aarde echter van levensbelang.  De idee van een goddelijke schepper die de ganse kosmos zou hebben doen ontstaan om zich met elke individuele mens bezig te houden, hem te beoordelen naar goed en kwaad, hem te belonen of te bestraffen in der eeuwigheid, komt mij zo buitensporig bespottelijk voor, dat ik mij blijf afvragen hoe ook intelligente mensen daar geloof aan kunnen hechten.  Nochtans is dat de basis van de doctrine die de zogenaamde boekreligies ons blijven opdringen. Let wel, alle “heilige boeken” zijn geschreven door mensen en dat in een tijd dat men dacht dat de aarde plat was en de zon er rond draaide. Voor mij geldt de gedachte van de onsterfelijkheid van de ziel als een uiting van ongelooflijke grootheidswaanzin.  De mens die zichzelf voor veel groter wil houden dan hij is: een sterfelijke levensvorm. Wij zijn immers gemaakt uit de materie die op aarde voorhanden is, te weten, maar één van de ontelbare levende organismen die opkomen, gedijen en vergaan op onze planeet. De mens onderscheidt zich wel van alle andere levensvormen door de graad van onze verstandelijke en emotionele ontwikkeling.  De mens heeft door nadenken, taal en geschrift een steeds uitgebreidere kennis opgebouwd en gaat daar alsmaar mee door. Dat neemt niet weg, dat de zogenaamde existentiële vragen blijven bestaan. Waar komt het heelal vandaan? Wat is het doel daarvan? Wat gebeurt er na de dood? Wat is de zin van het leven in het algemeen en van de mens in het bijzonder? Totnogtoe kan op dat soort vragen nog steeds niet met enige zekerheid geantwoord worden. Het zij zo, de aarde blijft toch voort draaien en ons leven gaat verder.  De vrijdenkende, nuchtere mens ziet zich wel door al die vraagtekens geplaatst voor de opgave om zelf een zin te geven aan zijn leven. Uit angst voor het onbekende dat hem omringde en om een illusie van zekerheid te verkrijgen is religie ontstaan. Goden werden uitgevonden om de onvolkomenheden van de mens te verhelpen.

De mens schiep zich goden naar zijn beeld en gelijkenis (en niet omgekeerd) en de gestructureerde godsdiensten werden machtsinstrumenten…

Slembrouck schrijft terecht dat sociale, morele, economische en politieke ontvoogding als hefboom dienen voor persoonlijk geluk en ontwikkeling.  Alle godsdiensten die de denkende mens met hun “geopenbaarde waarheid” in een keurslijf willen dwingen, moeten daarom met rede en verstand bestreden worden.  De grote massa gelovigen moet eindelijk voor haar verantwoordelijkheid gesteld worden om een menslievende samenleving op te bouwen zonder de steunkrukken van een mythische religie, door verstandelijke en emotionele rechtvaardigheid, om vrede en geluk op de wereld te verspreiden.

Dat is mijn ideaal.  De mens die, begaafd met rede en verstand, zijn verantwoordelijkheid opneemt in het enige leven dat hem daadwerkelijk toebehoort; zich een zedelijk bestaan opbouwt zonder hoop op beloning of vrees voor straf in een illusoir hiernamaals, zich met al zijn kwaliteiten en gebreken tracht te ontplooien en te ontwikkelen tot heil van zichzelf en van zijn medemens zonder onderscheid.  Dat is het enige waartoe ik de mens in staat acht; dat is voor mij de enige zin die mijn leven de moeite waard maakt. Al de rest noem ik illusie.

Willy Raats

Kennismaken?

Klik op de knop voor meer inlichtingen of een kennismaking!