door Eric van der Linden 07-04-2020
Religie in tijden van corona.
Sinds een aantal weken beheerst Covid-19 de levens van mensen over heel de wereld. Weken geleden werd het nog afgedaan als een ‘griepje’. Inmiddels weten we beter. Strenge maatregelen beheersen ons leven en beperken onze vrijheden. Dit is voor niemand fijn en iedereen hoopt dat dit zo snel mogelijk voorbij is.
Op basis van de wetenschappelijke inzichten over epidemieën en pandemieën uit het verleden, kiezen verschillende overheden in de wereld voor beleidsmaatregelen zoals een zeer stringente lockdown (Italië, Spanje, China) of voor een balans tussen veiligheid en persoonlijk welbevinden (België, Nederland).
Maar welke keuzes er ook worden gemaakt, ze zijn gebaseerd op een interpretatie van wetenschappelijke inzichten en vanuit verschillende disciplines wordt er gekeken naar de beperking van de verspreiding (social distancing en quarantaine voor risicogevallen) en andere maatschappelijke belangen (eenzaamheid bij ouderen, voorkomen van huiselijk geweld…).
Zoals gebruikelijk bij zaken, die niet goed gaan, waar menselijk leed betrokken is, is er een groep mensen, die probeert via de alom heersende angst op mensen in te spelen. Die probeert mensen binnen te halen en zo hun invloed te verspreiden.
Natuurlijk gaat dit niet over alle gelovigen. In een wereld waarin zowel godsdienstvrijheid als vrijheid van godsdienst naast elkaar moeten kunnen bestaan, zijn er ook mensen, die vanuit hun geloof fouten maken, zonder slechte bedoelingen.
“Tien doden en veertig vastgestelde coronabesmettingen. En dat allemaal in één verpleeghuis op het Zuid-Hollandse eiland Goeree-Overflakkee. Een kleine kerkdienst in Nieuw Rijsenburgh in Sommelsdijk lijkt de bron van het leed. “We hadden helemaal niets in de gaten”, zegt de dominee.”
(https://nos.nl/artikel/2329504-kerkdienst-in-verpleeghuis-lijkt-coronahaard-nooit-gedacht-aan-heftige-gevolgen.html)
Dit gebeurde voor de maatregelen vanuit de overheid en kan dus niet worden beschouwd als kwade opzet.
“Van de 39 aanwezigen is bij twee derde een coronabesmetting vastgesteld. Vijf van hen zijn overleden. Ook vijf tehuisbewoners die niet bij de dienst waren overleden de afgelopen weken aan corona.”
(https://nos.nl/artikel/2329504-kerkdienst-in-verpleeghuis-lijkt-coronahaard-nooit-gedacht-aan-heftige-gevolgen.html)
Wat echter wel blijkt, is dat (achteraf gezien) onverantwoordelijk gedrag verder reikt dan degenen, die er voor kiezen om bepaalde keuzes te maken. Covid-19 maakt geen onderscheid tussen mensen en iedereen loopt gevaar.
Een ander voorbeeld vanuit Nederland is een stuk gevaarlijker. Misschien nog wel gevaarlijker dan wat er voorafgaand aan de lockdown in België gebeurde. Op de vrijdag voor de sluiting van de horeca, waren er in verschillende cafés afscheidsfeestjes. De gevolgen daarvan zijn bijvoorbeeld in Alken zeer duidelijk geworden. Onverantwoord gedrag beïnvloedt anderen. Covid-19 maakt geen onderscheid tussen de bezoeker van deze feestjes en mensen in hun directe omgeving. Niemand van de aanwezigen op die feestjes had de bedoeling om het virus te verspreiden.
“De jongeman, die anoniem wenst te blijven, houdt zich sinds de lockdown light aan de opgelegde maatregelen. “Op 13 maart ben ik samen met vrienden nog een laatste keer op café gegaan. De regering kondigde aan dat de cafés zouden sluiten voor drie weken. Dan is het geen abnormale reactie dat je daar nog eens extra van wil profiteren. Dat is gewoon menselijk.”
Hij nam de situatie eerst niet echt ernstig, maar zag al snel in dat dat verkeerd was. “We lachten ons eerst te pletter met hoe we in beeld werden gebracht, als losbandige jongeren die weten wat écht leven is. We beseften niet dat wij, door op dat moment extra hard te leven, anderen van die kans beroofden. Dat doet mij nu wel pijn, moet ik toegeven.”
(https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2020/03/31/_wisten-wij-dat-wij-door-extra-hard-te-leven-anderen-die-kans-be/ )
Vanuit de naam van religie wordt er nu echter willens en wetens desinformatie verspreid. In het Nederlandse Rijssen, een plaats in de provincie Overijssel is er huis aan huis een folder verspreid, waarin Covid-19 wordt benoemd als een straf van hun god.
“Het coronavirus wordt door God ‘de zonde’ genoemd. Het heeft alle mensen geïnfecteerd en beïnvloed en vernietigt hun eigen leven en de samenleving.”
(https://www.rtlnieuws.nl/editienl/artikel/5066681/folder-verspreid-overijsselse-rijssen-corona-straf-van-god)
Met bijbelteksten wordt gewezen op de ‘oorzaak van het virus’. “Want het loon van de zonde is de dood”, Romeinen 6:2. Het virus is geen straf van hun god. Het is één van de zoönosen, waarmee we in de geschiedenis al eerder zijn geconfronteerd. Zonder een zondebok aan te willen wijzen, de oorsprong van het virus is herleid tot de zogenaamde “wet markets” van Wuhan, waar het door elkaar slachten van verschillende levende wilde dieren hebben geleid tot een pandemie. En dat is volgens de bijbel van de christenen geen zonde. Sterker nog, in de bijbel valt het volgende te lezen:
“En uw vrees, en uw verschrikking zij over al het gedierte der aarde, en over al het gevogelte des hemels; in al wat zich op den aardbodem roert, en in alle vissen der zee; zij zijn in uw hand overgegeven.
Al wat zich roert, dat levend is, zij u tot spijze; Ik heb het u al gegeven, gelijk het groene kruid.”
(https://www.statenvertaling.net/bijbel/gene/9.html)
Wijzen op ‘onverantwoordelijk gedrag’ van de bezoekers en de handelaars van de wet-markets is vanuit een christelijk oogpunt dan ook niet mogelijk. Wetenschappelijk gezien is er wel veel op aan te merken. De regels voor slachthuizen in landen als België wijzen op bewustzijn rond het gevaar van verschillende dieren met elkaar in contact te laten komen en het belang van een goede voedselhygiëne (alhoewel daar natuurlijk ook genoeg op aan te merken is, zoals we de afgelopen jaren door undercover reportages van organisaties als Animal Rights en GAIA hebben kunnen zien).
In de in Rijssen verspreidde folder wordt niet alleen op de “oorzaak” gewezen, maar er is via bijbelcitaten ook aandacht voor de oplossing:
- Hij is de redder die God gestuurd heeft. Er is niemand anders op de wereld die ons kan redden. (Handelingen 4:12)
- Geloof in de Heer Jezus en u zult gered worden, u en uw huisgenoten. (Handelingen 16:31)
- Belijden we onze zonden, dan zal hij, die trouw en rechtvaardig is, onze zonden vergeven en ons reinigen van al het kwaad (1 Johannes 1:9)
Dit is een stuk gevaarlijker. Het corona virus grijpt om zich heen en voorlopig is er geen vaccin of medicijn. Dit veroorzaakt angst en terecht. Maar juist nu is het een tijd om de wetenschap zijn werk te laten doen. Er zijn volop initiatieven om zowel een vaccin als een geneesmiddel te ontwikkelen. Maar dit kost tijd. En tot die tijd moeten we ons laten leiden door de adviezen van wetenschappers, de mensen met verstand van zaken. Niet door degenen, die theologie hebben gestudeerd. Voor een brood ga je ook niet naar de schoenmaker.
Wat nu als mensen zich gaan laten leiden door charlatans, die zich in irrationaliteit verliezen en op bovennatuurlijke krachten vertrouwen voor een oplossing voor de crisis?
Dan krijgen we taferelen, zoals in de Verenigde Staten. En waar dat toe leidt is af te lezen aan het beleid van de president van het machtigste land ter wereld.
“De autoriteiten grepen in na een drukbezochte dienst die Howard-Browne afgelopen zondag in zijn River Church in Tampa (Forida) hield. Volgens de evangelische dominee woonde slechts een beperkt aantal gelovigen de dienst bij en hielden ze keurig afstand van elkaar. Maar op videobeelden van de dienst was te zien dat er honderden mensen aanwezig waren. Daarmee bracht Howard-Browne volgens de politie niet alleen zijn gemeenteleden, maar mogelijk ook duizenden anderen in gevaar.
Howard-Browne is een prominente figuur in kringen van de evangelische christenen, hij deed vorig jaar nog mee aan een gebed met president Trump in het Witte Huis. Hij gebruikte zijn preek afgelopen zondag om de kerkgangers een hart onder de riem te steken. Volgens hem overdrijven de ‘communistische’ media het gevaar in dienst van een ‘financieel kartel’ dat van de ineenstorting van de Amerikaanse economie hoopt te profiteren. Hij liet ook weten dat hij zijn kerk ondanks het verbod op grote bijeenkomsten ‘tot het einde der tijden’ open zou houden.”
(https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/predikant-massakerk-in-florida-gearresteerd-vanwege-massale-dienst~bddf47f8/?referer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F )
Tijden van crisis maken het gevaar van religie weer eens pijnlijk zichtbaar. Racisme, misogynie, wij-zij denken, superioriteitsgevoelens, het opeisen van speciale rechten buiten de wet om, fysieke en psychologische kindermishandeling, het zijn maar een paar voorbeelden van de potentiële gevaren van religie als instrument voor verwerpelijk handelen.
Minachting voor de wetenschap en de op wetenschap gestoelde beleidsmaatregelen om de corona crisis in te dammen mag bij dit lijstje worden gevoegd.