door Antoon Pardon
Op facebook kwam ik op de pagina van de “Britisch Humanist Association” en las daar o.a. het volgende.
>We must reject faulty analyses which paint writers and cartoonists, or ordinary theatre-goers and music-lovers in the heart of Paris, as
> morally equivalent to their own murderers. We must insist on a distinction between anti-Muslim bigotry, which all people of goodwill
> wholeheartedly oppose, and ‘Islamophobia’ as a scare-word which silences valid criticism of ideology.”
Vrij vertaald komt dat op het volgende neer: We moeten die foutieve analyses verwerpen, die schrijvers, cartoonisten en doodgewone theater bezoekers in het hart van Parijs afschilderen als moreel evenwaardig met hun eigen moordenaars. We moeten aandringen op het onderscheid tussen anti-moslim xenofobie, dat alle mensen van goede wil bestrijden en “islamofobia” als een afschrikkingswoord dat geldige kritiek van een ideologie het zwijgen oplegt.
Ik heb alle sympathie voor de gevoelens die achter de bovenstaande tekst schuilgaan. Maar die laatste zin lijkt me om allerlei redenen problematisch. Allereerst suggereert de tekst dat “anti-Muslim bigotry” niet misbruikt kan worden om mensen met kritiek het zwijgen op te leggen. Dat klopt natuurlijk niet. Steeds opnieuw hebben we gezien dat woorden als “racisme”, “homofobie”, “antisemitisme” enz. bij momenten misbruikt worden in een poging om mensen met kritiek in een slecht daglicht te zetten om op die manier mogelijke critici aan te sporen zichzelf te censureren. Stellen we ons voor dat we er in slagen het gebruik van het woord “islamofobie” te bannen. Wat is dan het meest waarschijnlijke gevolg? Dat mensen die kritiek op de islam willen onderdrukken zij die dat toch doen van “anti-muslim bigotry” zullen beschuldigen. Mensen die kritiek willen onderdrukken, gaan zich echt niet laten tegenhouden doordat een bepaald woord onbruikbaar geworden is.
Ondertussen riskeren we ook om anti-moslim xenofobie te negeren omdat de mensen die gevallen daarvan proberen aan te kaarten, daarvoor het woord “islamofobie” gebruiken. Maar al te vaak komt dan iemand met de reactie: “Islamofobie bestaat niet” i.p.v. dat men de moeite wil doen om na te gaan of er inderdaad sprake is van xenofobie en discriminatie of niet. Laten we dus enig geduld hebben met het woordgebruik van anderen en vooral proberen na te gaan wat ze juist proberen duidelijk te maken i.p.v. ons op te winden over een ideaal gebruik van woorden dat zich in de praktijk toch nooit afspeelt.
Let wel, dit betekent niet dat nauwkeurig woordgebruik onbelangrijk is. Slordig woordgebruik zorgt maar al te vaak voor onnodige misverstanden en ik heb alle begrip voor mensen die “islamofobie” een ongelukkige woordkeuze vinden. Dus ik zou alle mensen willen aansporen om zo nauwkeurig mogelijk te zijn in het onder woorden brengen van hun gedachten. Maar mensen zijn niet perfect en maken fouten en dus zullen we vaak in aanraking komen met minder nauwkeurig woordgebruik. Op dat moment staan we voor de keuze: richten wij onze aandacht voornamelijk op die problematische verwoording of proberen wij in eerste instantie de boodschap te achterhalen die de ander probeert door te geven. Op dat moment zou ik mensen willen aansporen om voor de tweede optie te gaan.